Expertises

Gerard van Asselt, arts-microbioloog bij SHL Bij SHL-groep werd in 2010 een Maldi-Tof aangeschaft. Het is nu bijna ondenkbaar dat zo’n systeem er niet zou staan, meent Gerard van Asselt, artsmicrobioloog. “Dan hoor je er als microbiologielab niet meer bij. Ik ken er maar een in de regio die hem niet heeft. Kleine labs doen er langer over de investering rond te krijgen.

Het proces is er afhankelijk van geworden Twee Maldi-Tof-systemen zijn nu in gebruik bij het Streeklaboratorium Haarlem. De tweede kwam er vooral als back-up, omdat het proces dagelijks moet blijven draaien, stellen laboratoriummanager Marleen van Straten en arts-microbioloog Jan Sinnige. “Het proces is er afhankelijk van geworden. We doen 200 tot 300 determinaties per dag met beide systemen. Van alle identificaties gaat ruim 90% met Maldi-Tof MS. We hebben een hoge productie, Voor de micro-organismen waar wij de Maldi-Tof inzetten voor determinatie is de methode heel betrouwbaar.” De zeer uitgebreide database levert bijna alle antwoorden.

Pure winst voor de patiënt Bij het laboratorium voor Medische Microbiologie van het UMC Utrecht werd de eerste Maldi-Tof in 2008 binnengereden, vorig jaar volgde een tweede. Sebastiaan Voskuil, hoofdanalist: “De eerste Maldi-Tof was op een gegeven moment continu in gebruik, daarom hebben we in 2015 een tweede aangeschaft.” Aan het gebruik van massaspectrometrie ging een validatietraject van bijna een jaar vooraf, omdat het lab diverse technieken door Maldi-Tof ging vervangen. Sinds de validatie is Maldi-Tof het primaire systeem voor de identificatie van bacteriën. Voorheen gebeurde dit vooral met het geautomatiseerde microbiologiesysteem BD Phoenix, met API-strips en soms de bonte rij. “Als het met Maldi-Tof niet kan, gaan we over op moleculair biologische technieken als sequencing en PCR. Het werk veranderde met de komst van de Maldi-Tof, maar dat wende snel. “Enkele ervaren analisten hadden er wat meer moeite mee, maar iedereen zag wel de tijdswinst: van 18 tot 24 uur of meer per identificatie naar slechts enkele minuten. Dat is toegevoegde waarde voor de patiënt. Daarnaast is het gebruiksgemak enorm toegenomen.”

Hiltje Hofman, medisch microbiologisch analist Certe: ‘Vertrouwen was al snel gewonnen Certe gebruikt sinds vier jaar Maldi-Tofsystemen op de locaties Groningen en Emmen. Bij de leverancierskeuze werd om twee redenen een andere keuze gemaakt dan bij veel collega-labs. Bij Certe staat het Vitek Tof-MS-systeem van Biomérieux. Hiltje Hofman, medisch microbiologisch analist, vertelt waarom voor deze leverancier is gekozen en niet voor de Biotype van Bruker. “Ten eerste bleek het een groot pluspunt dat Biomérieux beschikt over het online programma Myla. Hierin worden de resultaten van de Vitek 2 voor resistentie-onderzoek en de resultaten van de Vitek MS voor determinaties gekoppeld en kunnen worden doorgestuurd worden naar ons LIMS Molis. Doordat alles online via Myla in verbinding staat, kan iedere locatie beschikken over zijn eigen resultaten.”

Marjan Bruins, researchmedewerker, Isala ziekenhuis Marjan Bruins is researchmedewerker op het medisch microbiologisch lab van het Isala ziekenhuis, waar patiëntenmateriaal onderzocht wordt op verwekkers van infectieziekten. Ook hier is Maldi-Tof een aanwinst gebleken en niet alleen als versneller van de identificatie. “Tegenwoordig is de resistentiebepaling misschien nog wel van groter belang. Daar zie ik een belangrijke rol voor deze techniek weggelegd. De bepaling heeft nu meestal nog overnacht incubatietijd nodig, dus daar versnelt het proces door Maldi-Tof (nog) niet, maar de ontwikkelingen gaan snel.” Isala gebruikt het Vitek 2-systeem van BioMérieux voor het dagelijks bepalen van antimicrobiële resistentie. “Wat eerst antimicrobiële gevoeligheidsbepaling heette. Voor identificatie gebruiken we vooral de Maldi-Tof, maar ook die is nooit honderd procent toereikend. Er zijn soorten die je met eiwitprofilering niet uit elkaar kunt halen. Dan biedt de biochemie van de Vitek soms alsnog uitkomst.”

De grootste revolutie sinds het ontstaan van ons vak PAMM was in de medische microbiologie in 2010 het eerste laboratorium dat een Maldi-Tof routinematig in gebruik nam. De stichting geldt als trendsetter op analyse- en automatiseringsgebied. Door medewerkers nauw te betrekken bij innovatietrajecten kunnen technologieën als massaspectrometrie volgens arts-microbioloog Arjan Jansz snel en succesvol uitgerold worden. Wij behoren tot de early adopters. Utrecht was ermee bezig. Leiden had een stuk validatie gedaan, maar had ‘de stap’ nog niet gezet. We waren de eerste met Maldi-Tof in Nederland, net zoals we het eerste perifere lab waren met de automatische, biochemische analyzer ‘Vitek’. In 2010 zijn we op de Maldi-Tof met gramnegatieve staven begonnen, waarvoor we een uitgebreide validatie hebben gedaan.

Van 0 naar 200 in ruim vijf jaar Rond 2010 werden de eerste matrixondersteunde laserdesorptie ionisatie (Maldi)massaspectrometriesystemen met vluchtbuis (Time of Flight) in microbiologische Benelxu-labs geïntroduceerd. Er staan er nu zo’n 200. De markt is geëxplodeerd. Bruker is marktleider, Bio- mérieux is nummer 2. Van Brukers MALDI Biotypers zijn er in Nederland 65 actief, waarvan 47 op microbiologielabs. De rest in farma- en waterlabs voor de identificatie van micro-organismen. In België heeft Bruker ruim 80 systemen staan. Dit hoge aantal komt door de gefragmenteerde markt. Biomérieux geeft aan dat er in de Benelux 42 VITEK-MS-configuraties geïnstalleerd zijn, alle in microbiologische laboratoria.